آیا طالبان چین و پاکستان را ناامید می سازد؟

منطقه در روزهای گذشته شاهد فعالیت های پرترافیک دیپلماتیک در مورد افغانستان بوده است.
با وخیم تر شدن اوضاع در افغانستان، فعالیت های دیپلماتیک تازه ای برای جلوگیری از بروز یک جنگ داخلی دیگر در این کشور صورت می گیرد.

منطقه در روزهای گذشته شاهد فعالیت های پرترافیک دیپلماتیک در مورد افغانستان بوده است: شاه محمود قریشی وزیر امور خارجه پاکستان و فیض حمید رئیس سازمان استخباراتی پاکستان(آی اس آی) به چین سفر کردند و آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده امریکا، به دهلی نو رفت. محور گفت و گوها در هر دو سفر افغانستان بوده است.

قریشی و جنرال فیض حمید در سفر به چین در مورد کشته شدن نه تبعه چینی در حمله تروریستی چهاردهم جولای در منطقه کوهستان پاکستان گفت و گو نمودند. در گزارشات اولیه این رویداد یک حادثه اعلام شد اما اکنون پاکستان و چین به این نتیجه رسیده اند که این حادثه یک رویداد تروریستی بوده است. رئیس آی اس آی نتیجه تحقیقات در مورد حمله به اتوبوس حامل کارمندان چینی در کوهستان را با مقامات چینی شریک ساخت. اگرچه تاکنون هیچ اظهار نظر رسمی در مورد اینکه چه کسی یا گروهی در این حمله دست داشته اما منابع رسمی جنبش اسلامی ترکستان شرقی که توسط تندروهای اسلامی اویغور در غرب چین تاسیس شد را مسئول این حادثه می دانند. مقامات چینی و پاکستانی بر این باورند گروه ممنوع شده تحریک طالبان پاکستان ممکن است به جنبش اسلامی ترکستان در انجام این عملیات تروریستی کمک کرده باشد. هر دو گروه «جنبش اسلامی ترکستان شرقی» و «تحریک طالبان پاکستان» قبل از اینکه طی عملیاتی در سال ۲۰۱۴ میلادی از مناطق مرزی پاکستان رانده شوند، در مناطق قبایلی پیشین پاکستان مستقر بودند. گفته می شود هر دو گروه اکنون در نقاط مرزی مستقر هستند و از حمایت طالبان افغانستان برخوردار می باشند. درست چند روز پس از سفر قریشی و جنرال فیض حمید به چین، هیات طالبان به رهبری ملا عبدالغنی برادر به چین رفتند. اگرچه چین قبل از این نیز گهگاهی تماس هایی با طالبان داشته است اما سفر هیات طالبان به چین از این جهت شایسته توجه ست که وانگ یی، وزیر امور خارجه چین، برای اولین بار بود که هیات طالبان را به حضور می پذیرفت. سفر هیات طالبان به چین با واکنش ایالات متحده امریکا و هند روبرو شد و این دو کشور از اینکه پکن به یک گروهی که مسئول جنگ و خونریزی در افغانستان است مشروعیت می بخشد، گله مند شدند. حقیقت ماجرا اما این است که این امریکا بود که با امضای توافق نامه صلح با طالبان در دوحه در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ به طالبان مشروعیت بخشید. در چنین وضعیتی، کشورهایی مثل روسیه، چین و ایران و دیگر کشورهای منطقه که در گذشته با طالبان مخالف بودند اکنون حق دارند اقدامات و دیدگاه های عمل گراتری نسبت به این گروه داشته باشند. چین نگران است که تشدید جنگ و ناامنی در افغانستان به برنامه های اقتصادی اش ضربه بزند. تشدید جنگ و ناآرامی در افغانستان می تواند «کریدور اقتصادی چین و پاکستان» که مهمترین پروژه «کمربند و جاده» به شمار می رود را با خطر مواجه سازد.

هدف چین از دعوت از هیات طالبان و گفت و گو با این گروه این است که پکن بر این باور است طالبان ممکن است در آینده یک بار دیگر به قدرت برسند یا سهم کلانی در نظام سیاسی آینده افغانستان داشته باشد. چین اما پشت درهای بسته پیام روشنی به طالبان داد. پکن از طالبان افغانستان می خواهد با جنبش اسلامی ترکستان شرقی و دیگر گروه های تروریستی که امنیت ملی چین را تهدید می کند قطع رابطه کند. وزیر خارجه چین نیز در دیدار با هیات طالبان ابراز امیدواری کرد طالبان نه تنها با جنبش ترکستان شرقی قطع رابطه کند که علیه این گروه بجنگد.

پاکستان نیز پیام واضحی به طالبان افغانستان دارد و از این گروه می خواهد علیه تحریک طالبان پاکستان اقدام نماید. سخنگوی طالبان افغانستان در پاسخ به نگرانی چین و پاکستان و دیگر کشورها اعلام کرد این گروه اجازه نمی دهد از خاک افغانستان علیه هیچ کشور همسایه و غیر همسایه استفاده شود.

سوالی که باقی می ماند این است که «آیا طالبان با جنبش اسلامی ترکستان شرقی، تحریک طالبان پاکستان و دیگر گروه های تروریستی قطع رابطه می کند؟ مقامات پاکستانی مدت هاست اینگونه اظهار نظر می کنند که طالبان افغانستان و تحریک طالبان پاکستان دو گروه متفاوت هستند. اما در شرایط کنونی افغانستان که طالبان روز به روز مناطق و ولسوالی های بیشتری را در ولایات مختلف این کشور تصرف می کنند و اکنون به نزدیک شهرهای کلان افغانستان از جمله هرات رسیده اند، مقامات پاکستانی نیز نظر خود را تغییر داده اند. اکنون مقامات پاکستانی می گویند که طالبان افغانستان و تحریک طالبان پاکستان دو سوی یک سکه اند.

طالبان افغانستان و تحریک طالبان پاکستان ارتباطات نزدیکی دارند و از یک ایدئولووژی برخوردار می باشند و انتظار قطع رابطه طالبان افغانستان با تحریک طالبان پاکستان یک انتظار بی فایده است. طالبان اگر تعهدی هم در این مورد به پاکستان بدهد بدون شک به آن عمل نخواهد کرد.

به هر صورت با در نظرداشت گفته های فوق سوالی مهمی که همچنان پاسخ نداده باقی می ماند این است که آیا می توان به طالبان افغانستان اعتماد کرد؟ گذشت زمان نشان خواهد داد که طالبان به تعهداتی که در سفرهای متعدد خود به کشورهای منطقه انجام می دهد عمل خواهند کرد یا در صورت تسلط بر افغانستان نه تنها معتدل تر عمل نکرده که در پی انتقام از مخالفان خود بر خواهند آمد و یک بار دیگر به القاعده و دیگر گروه های تروریستی پناه خواهند داد.

منبع