یادداشت/ طرح جدید ترامپ برای عراق – بازسازی در مقابل نفت

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا طرحی را به مجلس نمایندگان کانگرس امریکا پیشنهاد داده است که عنوان “بازسازی عراق در برابر نفت” نام دارد.

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا طرحی را به مجلس نمایندگان کانگرس امریکا پیشنهاد داده است که عنوان “بازسازی عراق در برابر نفت” نام دارد.

این نخستین طرح قانونی و حقیقی وی درباره عراق محسوب می شود. این طرح که شامل بیش از یک صد بند می شود، بیشتر حقوقی و مالی است که به موجب آن می توان نقشه ای را برای بازسازی عراق متصور شد.

در تدوین طرح پیشنهادی دونالد ترامپ بیش از 20 کارشناس حقوقی و اقتصادی مشارکت داشته اند که برخی از آنها مشاوران مراکز تخصصی در امور خاورمیانه هستند. بنا به گزارش ها برخی از نمایندگان کانگرس امریکا با این طرح موافقت کرده اند اما بحث بر سر جزئیات و تعدیلات احتمالی را به جلسات علنی کانگرس امریکا واگذار کرده اند.

به نظر می رسد دونالد ترامپ برای پیشبرد این طرح جدیت و اصرار دارد و گمان می کند اجرای آن می تواند به بازسازی عراق کمک کند و ایالات متحده در مقابل می تواند به شکل قانونی به نفت عراق برسد، در عین حال این کار سبب می شود که بعضی شرکت های امریکایی در عراق فعالیت داشته باشند و در بازسازی اقتصادی این کشور سهیم شوند.

در بندهایی که در این طرح آمده تضمین داده شده که بازسازی و ساخت عراق به ویژه در مناطق آزادشده از دست داعش تسهیل شود و در مقابل آن، دولت عراق نفت خود را به امریکایی ها بر اساس توافقی دو طرفه بفروشد. همچنین این طرح می تواند بر توافقات بعدی دو کشور نیز تاثیر بگذارد.

منابع آگاه می گویند که رئیس جمهور ترامپ می خواهد که عراق “نمونه خاورمیانه جدید” باشد اما از کشور امارات متحده عربی و عربستان سعودی پیشی نگیرد، دو کشوری که متحدان استراتیژیک ایالات متحده محسوب می شوند و از دست دادن آنها می تواند به ضرر منافع اقتصادی ایالات متحده و شرکت های ترامپ تمام شود.

همچنین در این طرح تاکید شده است که شرکت های امریکایی با قدرت وارد عراق شوند و عملیات بازسازی این کشور را آغاز کنند و اقدام به ایجاد کارهای کوچک و متوسط به همراه شرکت های عربی و عراقی کنند. علاوه بر آن، این طرح به کشورهای دیگری که در جنگ مبارزه با داعش مشارکت داشته اند، اجازه می دهد که از عملیات بازسازی عراق از طریق انجام طرح های بزرگی که مطابق با توافق ایالات متحده با این کشورها با مشارکت عراق حاصل می شود، استفاده کنند.

این طرح همچنین حقوق شرکت های امریکایی را از طریق دریافت پول نفت عراق تضمین می کند و همچنین اجازه می دهد که دولت امریکا نیز از این پول ها مطابق با ابزارهایی که بر سر آنها توافق می شود، استفاده کند. علاوه بر آن اجازه می دهد که صدها نفر از کارشناسان و مربیان و مهندسین و افراد متخصص در زمینه های دیگر که در این پروژه ها کار می کنند با تعیین نسبت 20 درصدی برای آنها در هر پروژه، در عراق مشغول به کار شوند.

از مهمترین بندهایی که در این طرح بر آن تاکید شده و می تواند در تقویت بودجه ارتش امریکا سهیم باشد، مربوط به نیروهای امریکایی حاضر در عراق است که به موجب توافق استراتیژیک میان بغداد و واشنگتن که در سال 2011 امضا شد، یا در چارچوب توافقی جدید، به حمایت از طرح های بزرگ بدون دخالت در کار آن شرکت ها بپردازند. این توافق می تواند به شرکت های فعال در فرایند بازسازی عراق اجازه دهد که برای تامین امنیت خود با شرکت های امنیتی قرارداد ببندند، که این شرکت ها انحصارا امریکایی خواهند بود.

این طرح اولویت بازسازی را به مناطق آزادشده از دست داعش به اضافه مناطق بیابانی می دهد تا از آنها برای بهره برداری صحیح استفاده شود، تمرکز بازسازی نیز بیش از همه در بخش های اسکان و شفاخانه ای و هوتل داری خواهد بود.

در این طرح پیش بینی شده که عراق به 400 میلیارد دالر پول نیاز دارد تا بتواند به نمونه ای خوب در خاورمیانه تبدیل شود، به خصوص که عراق پول و منابع کافی برای رسیدن به این هدف را دارد، و نفتش هم می تواند در تامین هزینه های بازسازی آن کمک کند.

منابع ویژه امریکایی همچنین فاش کردند که سفر اخیر بعضی مقامات عربی و اروپایی به عراق به توصیه ایالات متحده امریکا انجام شد تا این پیام روشن را بدهند که عراق در مسیر ثبات امنیتی و اقتصادی وارد شده است. سفر اخیر عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان به عراق نیز دقیقا در همین چارچوب انجام شد تا مواضع جدید عربستانی ها را به عراقی ها و واشنگتن و منطقه نشان دهد، و بگوید که این بار عربستان از عراق و استراتیژی امریکا در این کشور دور نخواهد شد. همچنین می خواهد این پیام را به ترکیه و ایران بدهد که در عراق بازیگر سوم و مهم دیگری نیز وجود دارد که آن هم عرب ها و در راس آنها عربستان سعودی است، این مساله می تواند بسیاری از مواضع و زوایای صحنه عراق را تغییر دهد.

این منابع از اظهار نظر درباره کیفیت تعامل دولت ترامپ با گروه های خارجی که خارج از قانون در عراق فعالیت می کنند و دخالت برخی کشورهای دیگر در عراق خودداری کردند، اما تاکید کردند که هر کس غیر از دولت و ارتش قانونی عراق سلاح به دست گیرد “تروریست” است و باید با آن جنگید.

داکتر احمد الزهیری، کارشناس در مرکز اقتصادی عراق در این باره می گوید: «طرح ترامپ طرحی برای نجات عراق است، این طرح اقتصاد جدیدی برای عراق ایجاد می کند. ممکن است در این طرح بعضی ها طمع هایی داشته باشند اما عراق بیشتر از همه از آن بهره می برد.»

الزهیری همچنین می گوید: «بندهای طرح روشن است و نشان می دهد که ایالات متحده این بار نیت تعامل جدی با عراق دارد و می خواهد به آن کمک کند.»

با این حال وی پنهان نمی کند که این نگرانی به طور جدی وجود دارد که از نفت عراق سوء استفاده شود و بقیه ثروت عراق از طریق توافقاتی که سیاستمداران در پی آن منعقد می کنند، به تاراج برود.

وی تاکید می کند، اگر دولت امریکا واقعا در تعامل با عراق جدی باشد ما نیز ترغیب می شویم که به آن کمک کنیم. ما باید مطالعات و بررسی های متعددی انجام دهیم تا اطلاعات بیشتری به دست آوریم و از آن چه عراق و کل ولایت های آن نیاز دارند بیشتر مطلع شویم.

الزهیری همچنین از ایالات متحده امریکا خواست که کشورهای اروپایی را نیز در عملیات بازسازی عراق و در تمامی زمینه های دیگر مشارکت دهد، از جمله بریتانیا، فرانسه، بلجیم، کانادا و ترکیه که شرکت های معروف جهانی در اختیار دارند و از تجربیات بزرگی برخوردارند.

وی نسبت به بهره برداری یا سنگ اندازی های بعضی طرف های سیاسی در اجرای این طرح هشدار می دهد و می گوید بعضی ها ممکن است نخواهند ایالات متحده و عراق در این پروژه همکاری کنند.

محمد ناجی البیاتی، مشاور مرکز اقتصادی عراق نیز در این باره می گوید: «این طرح حق عراق را می دهد.»

وی از ایالات متحده خواست این طرح را اجرا کند و از اقتصاد عراق حمایت کند و شرکت های جهانی را به سرمایه گذاری ترغیب کند و استراتیژی روشنی برای بازسازی عراق به عنوان یک شریک اساسی برای امریکا تعریف کند.

البیاتی در عین حال تاکید می کند که ایالات متحده نباید از نفت عراق سوء استفاده کند.

وی همچنین می گوید: «این طرح ممکن است پرشی در بازسازی عراق ایجاد کند و در مهار بیکاری با ایجاد فرصت های شغلی سهیم شود. برای همین دولت عراق و دولت های محلی در ولایت ها باید فضای امن برای شرکت ها فراهم کنند و تدابیر پیچیده اداری را تسهیل کنند. همچنین مجلس نمایندگان باید به سرعت قانون نفت و گاز و دیگر قوانین اقتصادی که می تواند عراق را از این پیچیدگی ها نجات دهد و حقوق ولایت های تولیدکننده نفت را تامین کند، به تصویب برساند.»

بسیاری از کارشناسان بر این باورند که طرح جدید ترامپ می تواند برای بسیاری از شرکت های خارجی که به دنبال بازارهای جدید هستند جذاب باشد و در نهایت به بازسازی و پیشرفت عراق کمک کند.

منبع: مرکز اقتصادی عراق / ترجمه: علی موسوی خلخالی