یادداشت/ حمله خونین بلخ و چهره زشت تروریسم

بعد از حمله خونین طالبان به قول اردوی 209 شاهین، که با کشته و زخمی شدن تعداد بسیار زیادی از افسران و سربازان منجر شد، ذبیح الله مجاهد سخنگوی این گروه در پیامی به جزئیات این حادثه پرداخته و گفته است در این عملیات  بیش از 500 سرباز ارتش کشته و یا زخمی شده است.

حمله خونین بر قول اردوی 209 شاهین در بلخ باعث وحشت و سردرگمی بسیاری از مردم افغانستان شد، این حمله خونین نشان داد تروریسم و باداران داخلی و خارجی آنها هیچ گونه رحمی به سربازانی ندارند که نان آور خانه اشان هستند در این یادداشت مروری کردیم به حادثه مرگبار در بلخ و چهره زشت تروریسم در کشور که قربانیان بی شماری را در پی داشته است.

ظهر روز جمعه گذشته (1 ثور) 10 تن از تروریست های طالبان با حمله به بزرگترین مرکز ارتش در شمال کشور، در حالیکه بسیاری از سربازان ارتش در نمازخانه این قول اردو مشغول ادای نماز بودند، بسیاری از سربازان ارتش ملی کشور قتل عام کردند، در این حمله خونین بیش از 150 تن از منسوبین ارتش کشته و 160 دیگر مجروح شدند.

اما با گذشت چند روز از این حمله‌ی تروریستی مرگبار زوایای پیچیده‌ی این حمله تاکنون روشن نشده است، تاکنون از چگونگی وقوع رویداد نیز گزارش‌های متفاوتی منتشر شده است. حتی از شمار مهاجمان و شمار کشته و زخمی‌شده‌های سربازان ارتش آمارهای متناقض ارائه شده است. وزارت دفاع ملی می‌گوید ۱۰ مهاجم در این حمله دست داشتند. این وزارت روز شنبه اعلام کرد که در این حمله ۱۰۰ تن از سربازان ارتش شهید و زخمی شده‌اند.

شماری از منابع و رسانه‌های خارجی و داخلی رقم کشته‌شده‌های نیروهای امنیتی در این رویداد را بیش از ۱۵۰ تن و شماری زخمی‌ها را ۱۶۰ نفر گفته‌اند. پس از وقوع رویداد تاکنون هرلحظه شمار تلفات آن در حال بالا رفتن است.

اما با وجود سپری شدن سه روز از این حادثه هنوز شمار دقیق قربانیان این حادثه از سوی مقامات وزارت دفاع ارائه نشده و در این مدت آمارهای متفاوتی از مراجع گوناگون در مورد تلفات قول اردوی بلخ ارائه شده است.

مقام‌های چندین ولایت کشور اعلام کرده‌اند که اجساد سربازان کشته‌ شده به این ولایات منتقل شده‌اند.

تا کنون به بدخشان ۲۴ جسد، به تخار ۳۳ جسد، به کندز ۷۷ جسد، به بغلان ۲۴ جسد، به ولایات شرقی پکتیا و ننگرهار ۲۲ جسد، به جوزجان ۲ جسد و به کابل ۱ جسد انتقال داده شده است.

قهار آرام، سخنگوی قول اردوی ۲۰۹ شاهین گفته است که روند انتقال اجساد قربانیان به ولایات ادامه دارد و هویت ۱۲ سرباز هنوز تثیبت نشده است.

جزئیات از این حادثه

سرنشینان ملبس با یونیفورم نظامیان ارتش به نگهبانان دروازه توضیح می دهند که از خط اول جبهه آمده‌اند و بیمار و یا یک نظامی زخمی ارتش را با خود دارند.

با عبور از دروازه اول، محافظان دروازه دوم قول اردو دوباره آنها را متوقف می‌کنند و به سرنشینان مشکوک می‌شوند؛ شکی که در دقایق بعدی به واقعیت فاجعه آمیزی تبدیل شد.

ده سرنشین این دو آمبولانس در حقیقت مهاجمان انتحاری طالبان بودند که به قول منابع محلی بلخ با انواع سلاح ازجمله مسلسل PK روسی مسلح بودند.

ابتدا دو مهاجم خود را انتحار می‌کنند و مهاجمان دیگر خود را به میان جمع صدها سرباز ارتش افغانستان می‌رسانند که تازه ادای نماز جمعه را تمام کرده‌اند و برای رفتن به طعام خانه در حال برآمدن از مسجد هستند.

تصاویر منتشر شده از مسجد و طعام خانه این قول اردو نشان‌‌دهنده قربان‌گاهی است که ده‌ها افسر ارتش در آن از پا در آمده‌اند.

سربازان زخمی‌شده گفته‌اند که حمله زمانی رخ داد که سربازان نیروهای امنیتی در حال ادای نماز بودند و شماری از سربازان در طعام‌خانه‌ی این قول اردو حضور داشتند که بیشتر در پی انفجارها و گلوله‌باری در مسجد و طعام‌خانه کشته و زخمی شده‌اند.

از سوی دیگر مقام‌های امنیتی تاکنون چگونه‌گی وقوع این رویداد را به اشکال مختلف روایت کرده‌اند. برخی مقام‌ها گفته‌اند که دو انفجار رخ داده و برخی دیگر می‌گویند حداقل سه انفجار رخ داده است، یکی در دروازه‌ی ورودی، دیگری در مسجد و سومی در طعام‌خانه.

اما طالبان تروریست های حمله کننده به این قول اردو را ده تن اعلام کرده است، در قسمتی از پیام ذبیح الله مجاهد بعد از این حمله گفته شده است؛ ” مجاهدین استشهادی کندک فدایی امارت اسلامی که در داخل قول اردوی ۲۰۹ شاهین در ولایت بلخ حملات فدایی را انجام دادند اسامی شان قرار ذیل است : احمد صفي بلخي، ملا لعل محمد ننگرهاری، حافظ نعمت الله کابلی، قاري فدا محمد بغلانی، حافظ ذبیح الله کندزی، اینجینر طلحه وردگ، ملا جواد کندهاری، حافظ ضیاء الرحمن خوستی، عبدالبصیر پروانی و محصل محمد نبي غزنوي”.

ذبیح الله مجاهد در قسمتی از پیامش گفته است که تعدادی از حمله کنندگان به این قول اردو، قبلا به صورت نفوذی در این مکان بصورت سرباز ایفای وظیفه می کرده است.

طالبان هدف از این حمله را انتقام از نیروهای امنیتی به دلیل کشته شدن تعدادی از عناصر این گروه در سال گذشته و همچنین هلاکت ملا عبدالسلام آخند و مولوی لعل محمد والی خود خوانده این گروه برای ولایت بغلان می داند.

ذبیح الله مجاهد ضمن تهدید نیروهای ارتش و پولیس ملی به انجام عملیاتی اینچنینی، در قسمتی از پیامش گفته است؛ سال جاری خورشیدی برای نیروهای امنیتی سال شکست خواهد بود و این حمله مقدمه ای است برای انجام عملیات بهاری این گروه در آینده بر علیه نیروهای امنیتی افغانستان.

چرایی های این حمله

گفته می شود؛ در روز وقوع این حمله، مهمند کتوازی مهمان جمعه‌خان همدرد بوده و معاون قول اردو نیز در عملیاتی در سرپل. این مسأله نشان می‌دهد که حمله از نظر زمانی به گونه‌یی طراحی شده که فرماندهی منظم و کارآ در قول‌اردوی شاهین وجود نداشته است.

درز اخبار اینچنینی و دیدارهای مشکوک مقامات بلند پایه نظامی در روز حمله باعث ایجاد شک و تردید در اذهان بسیاری از مردم افغانستان می شود.

این حمله تروریستی نه اولین و نه آخرین حمله خواهد بود، پیش از این نیز حملات خونین دیگری در مکان های مختلف کشور روی داده است، برخوردهای سلیقه ای و ضعیف در راس حکومت باعث بی اعتمادی مردم به پروسه های تحقیق شده است. حمله خونین چندی قبل بر شفاخانه سردار محمد داوود خان هنوز از یادها نرفته است، کمیسیون حقیقت یاب تشکیل شده برای آن حادثه دستاورد قابل ملاحظه ای نداشته است حتی جزئیات دقیقی از رویداد شفاخانه نظامی کابل به رسانه ها ارائه نشد.

رییس‌جمهور یک روز پس از این حمله به بلخ رفته و دستور بررسی آن را داده است. اولاً انتظار می‌رود به‌رغم سهل‌انگاری و پرده‌پوشی بررسی‌های گذشته، این بار نهادهای کشفی و حکومت ملزم به کشف واقعیت و توضیح آن برای مردم باشند. حمله به یک ستاد فرماندهی نظامی، تمام شهروندان را در غم و نگرانی عمیقی فرو برده است.

عزای ملی در وضعیتی که صف‌ طولانی‌یی از شهدای اردوی ملی در برابر دیدگان ملت قرار گرفته است، به هیچ سوالی پاسخ نمی‌گوید. آنچه که مردم در پی فهم آنند، این است که چه‌گونه این حمله در قرارگاه قول اردوی شاهین ممکن شد؟ چه‌کسانی و در چه سطوحی از فرماندهی لواهای تحت فرمان قول اردوی شاهین و داخل این قرارگاه با مهاجمان همدستی کرده‌اند؟ کسانی که به طرز مشکوکی در این قرارگاه بوده‌اند، چرا شناسایی نشده‌اند؟ چه‌طور کسانی می‌توانند با موتر نظامی وارد یک قرارگاه مهم نیروهای دفاعی شوند، در حالی‌که طرح بایومتریک نیروهای امنیتی دست‌کم دو بار اجرا شده است و قواعد سختی در تردد اشخاص به داخل این قرارگاه‌ها وجود دارد؟ سرانجام، آیا کسانی در داخل نظام سرگرم فروختن اطلاعات و خریداری همکاری نظامیان ماست یا این‌که جذابیت تندروی و ایدیولوژی تروریسم بین‌المللی در لایه‌های نظامی کشور نیز هوادارانی یافته است؟

توان نیروهای امینتی کشور

حمله به پایگاه ارتش در بلخ همچنین یکبار دیگر توجه را به روند در حال افزایش تلفات نیروهای امنیتی افغانستان معطوف می‌‎کند که از پایان سال ۲۰۱۴ تاکنون همچنان به روند صعودی ادامه می‌دهد.

حدود ۳۵۰ هزار نیروی امنیتی افغانستان در پایان سال ۲۰۱۴ مسئولیت تامین کامل امنیت افغانستان را پس از آن به عهده گرفتند که حدود ۱۰۰ هزار نیروی آمریکایی و دیگر کشورهای عضو ناتو افغانستان را با این استدلال که نیروهای امنیتی افغانستان اکنون قادر هستند امنیت این کشور را تامین کنند، ترک کردند.

از آن زمان تاکنون که ۲ سال می‌گذرد، نیروهای افغان به شدت در حال مبارزه با گروه طالبان و گروه موسوم به دولت اسلامی و به گفته اشرف غنی حدود “۲۰ گروه تروریستی” دیگر بوده اند که “نه تنها افغانستان بلکه منطقه را تهدید می کنند”.

اما بهای این مبارزه خونین تلفات سنگینی است که نیروهای امنیتی افغانستان متحمل می شوند و به نظر تحلیلگران در دراز مدت “قابل دوام” نیست.

در حال حاضر نیروهای ارتش و پولیس در شمال بر مناطقی تمرکز کرده‌اند که طالبان هدف تهاجم قرار داده‌اند.

براساس آمار اعلام شده شمار کشته شدگان نیروهای امنیتی افغانستان در سال ۲۰۱۶ بیشتر از ۶۷۰۰ نفر بوده که سه برابر تلفات مجموعی نیروهای آمریکایی در جنگ ۱۶ ساله افغانستان است.

با آنکه گزارشها نشان می‌دهد که گروه طالبان به ویژه در مدت دو نیم سال گذشته حوزه تحت نفوذ خود در افغانستان را گسترش داده اند اما نیروهای امنیتی افغانستان هنوز بر مراکز و بخش های عمده هر ۳۴ ولایت افغانستان مسلط هستند.

گروه طالبان هم تلفات سنگینی را متحمل شده اند و تنها در چند روز گذشته والیان خود خوانده این گروه در بغلان و تخار و چندین فرمانده آن در ولایات مختلف افغانستان کشته شده اند.

عملیات نیروهای امنیتی افغانستان علیه طالبان تشدید شده، حملات هوایی مراکز این گروه را در نقاط مختلف افغانستان هدف قرار می دهد و مقامات افغانستان از آغاز دوباره و گسترده عملیات شبانه برهسته‌های مرکزی طالبان خبر می‌دهند که دولت حامد کرزی آن را متوقف کرده بود.

اقدامات بعد از این حادثه

عبدالقهار آرام سخنگوى قول اردوى شاهين گفته است که وزارت دفاع ملى هيئتى را به رياست تورن جنرال صادق محمد ابوالفضل را پیرامون این رویداد توظیف کرده و این هیئت تحقیقات خود را آغاز کرده است.

وی افزود که تا اکنون بيشتراز ۱۰ مقام بلندپايه و پايين رتبه مورد تحقيق قرارگرفته و اين روند ادامه دارد. در این روند، از محافظين دروازه تا قوماندانان کندک ها و قرارگاه ها تحقیق خواهد شد.

اما سخنگوی قول اردوی شاهین خبر بازداشت برخی افراد به اتهام همکاری با مهاجمان را رد کرد.

شاه حسين مرتضوى نیز گفته است که تحقيقات درمورد حمله برقول اردوى شاهين آغازشده و نتايج آن به زودى با مردم و رسانه ها شريک خواهد شد

غنی در نشست‌ فوق‌العاده‌ی امنیتی در مقر قول اردوی شاهین خواستار بررسی همه‌جانبه‌ی این رویداد شد

یک روز پس از این رویداد، رییس‌جمهور در رأس یک هیأت عالی‌رتبه‌ی دولتی به قول اردوی ۲۰۹ شاهین رفت و در مرکز این قول اردو نشست فوق‎العاده‌ی امنیتی برگزار کرد. آقای غنی در این نشست تأکید کرد که این رویداد ضرورت به یک بررسی همه‌جانبه دارد.

در نشست فوق‌العاده‌ی امنیتی عطامحمد نور والی بلخ، تاج‌محمد جاهد وزیر امور داخله، قدم‌شاه شهیم رییس ستاد ارتش، همایون فوزی سرپرست معاونیت وزارت دفاع ملی، مهمند کتوازی، فرمانده قول اردوی ۲۰۹ شاهین و جنرال بابه‌جان فرمانده زون پولیس و شماری از مسئولین امنیتی ولایت بلخ حضور داشته‎اند.

قابل یاد آوری است که حکومت قبل از این نيز در مورد برخی از رویدادها تحقیق کرده بود اما در نهایت نتایج آن مشخص نشده است.

واکنش ها به این حمله

اشرف غنی رییس جمهور، یک‌ روز پس از این حمله خونین به قول اردوی ۲۰۹ شاهین به ولایت بلخ رفت. آقای غنی پیش از این سفر، از این حمله به عنوان جنایت یاد کرده بود.

رییس جمهور غنی در بیانیه‌ای حمله روز جمعه بر نمازگزاران در قول اردوی شاهین را در مغایرت با اصول و آموزه‌های اسلامی خوانده افزود: «گروه‌های تروریستی در هفته‌های اخیر در هیچ نقطه کشور مکان امن نداشته‌اند، از اچین تا بغلان هدف حمله‌های قهرمانانه نیروهای امنیتی و دفاعی قرار داشتند. مردم و دولت افغانستان قدردان فداکاری‌های نیروهای امنیتی و دفاعی بوده و این شهامت‌ها در برگ زرین تاریخ ثبت خواهد شد.»

هم‌چنین عبدالله عبدالله رییس اجرایی کشور نیز، این حمله طالبان را جنایت‌کارانه توصیف کرده می‌گوید که عملکرد این گروه جنایت‌کار نابخشودنی است.

جنرال جان نیکلسون فرمانده نیروهای بین‌المللی در کشور، از این حمله به عنوان یک اقدام وحشیانه یاد کرده است.

نارندرا مودی نخست وزیر هند نیز در پیامی در توییترش این حمله را بزدلانه یاد کرده می‌گوید: «حمله بزدلانه تروریستی در مزارشریف را قویاً محکوم می‌کنیم و برای خانواده‌های قربانیان که عزیزان‌شان را از دست داده‌اند، دعا کرده و تسلیت می‌گوییم.»

سفارت ایران در کابل نیز، این حمله را به شدت نکوهش و به بازماندگان قربانیان این حمله تروریستی ابراز تسلیت کرده است.

حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین نیز گفته است که به دنبال رویداد خونین روز جمعه در قول اردوی ۲۰۹ شاهین در ولایت بلخ، جنگجویان طالب را ”برادر“ خطاب نخواهد کرد.

و در نهایت نتیجه

حمله مرگبار روز جمعه به پایگاه ارتش جنبه واقعی این کابوس را ظاهر ساخت و نشان داد که نگرانی‌ها و هشدارها در مورد ناامنی بلخ و شمال افغانستان تا حد درست و به جا است.

مقام‌‎های محلی بلخ اذعان می‌کنند که دیگر نمی توان بلخ را نمونه امنیت و رفاه برای افغانستان خواند و هشدار می‌دهند که ناامنی در این ولایت دامن کشورهای همسایه افغانستان در آسیای میانه را نیز خواهد گرفت.

اکنون نگاه‌ها به اقدامات بعدی رهبران دولت وحدت ملی افغانستان دوخته شده که برای جلوگیری از تکرار حوادث مرگبار از این دست، چه اقدامات اتخاد می‌کنند که بتواند قناعت اذهان عمومی جامعه افغانستان را فراهم کند، منجر به کاهش تلفات نظامی و غیرنظامی شود و به وضوح اوضاع امنیتی در افغانستان بهبود ببخشد.

اما در کل و با نتیجه این نوشته می توان گفت که طالبان و ادامه حملات تروریستی این گروه جزء در سایه پشتیبان های قوی خارجی ممکن نیست. این گروه تروریستی با حمایت بعضی از مقامات فاسد دولتی و همچنان تعدادی از کشورهای حامی تروریسم از حمله چند کشور همسایه و منطقه که باعث جسارت طالبان شده و روحیه حملات مرگبار این گروه را افزایش داده است.

سرانجام، ناگزیریم ضمن ادای احترام به سربازان شهید در حمله‌ی خون‌بار به قول‌اردوی شاهین، برای چندمین بار از رییس‌جمهور بپرسیم: آیا زمان عزل مسئولان امنیتی ناکارآمد و عذرخواهی از مردم فرا نرسیده است؟

مصطفی احمدی – تحریریه خبرگزاری اطلس