کمند حصر و گلوگاه عربستان

پس از اظهارات ولیعهد سعودی درباره ایران، قطر و ترکیه، دشمنان عربستان سعودی توسط عالی‌ترین مقام عربستان، معرفی شدند.

«محمد بن سلمان» در جریان دیدار از مصر، تهران، آنکارا و دوحه را «مثلث شیطانی» و «محور شرارت» خواند. او با این اظهاراتش، با سه کشور مهم خاورمیانه، اگر اعلام جنگ نداده باشد، علناً اعلام خصومت کرد.

اکنون ابتکار در دست ایران، ترکیه و قطر است که چگونه به دشمن مشترک خود پاسخ بدهند. البته این امر امکان‌پذیر نیست جز این که تهران، دوحه و آنکارا اختلافات خود را موقتاً کنار بگذارند. اختلافات ایران و قطر بیشتر در سطح دیپلماسی است که عمدتاً به موضوع سوریه برمی‌گردد اما اختلافات ترکیه با ایران از نوع استراتژی بوده که بازهم سوریه در محور آن قرار دارد.

قطر جدای از این که در بین کشورهای عربی جایگاه مهمی دارد، قطب اقتصادی خاورمیانه و حتی جهان نیز محسوب می‌شود. ترکیه نیز علاوه بر نفوذ در بین ملیت‌های ترک‌تبار، در بین مسلمانانی که هنوز در خیال دوره خلافت عثمانی بسر می‌برند، دارای محبوبیت است. ایران نیز کشوری در حال توسعه است که قطعاً جایگاهش نسبت به قطر و ترکیه در منطقه و جهان کمتر نیست.

عربستان با شرور خواندن این سه کشور، آنان را بیش‌ازپیش مصمم کرد تا با آل‌سعود تسویه حساب کنند. این سه کشور به هراندازه که متحد عمل کنند، به همان اندازه در تقابل با عربستان موفق‌تر خواهند بود. این کشورها در حالی در رویارویی با ریاض قرارگرفته‌اند که عربستان در باتلاق یمن فرورفته و در یک وضعیت مبهم و بلاتکلیفی با صنعا بسر می‌برد. عراق نیز در محور ایران قرار دارد و بغداد و ریاض عملاً دشمنان هم به شمار می‌روند.

دشمنی عربستان و سوریه نیز موضوع پنهان و پیچیده‌ای‌ نیست. در لبنان نیز جناح‌های مختلف حتی گروه «سعد حریری» با عربستان میانه خوبی ندارند که سفر دو ماه قبل حریری به عربستان، این اختلافات را بیش‌ازپیش آشکار کرد. بخشی از مردم مصر از جمله طرفداران «اخوان‌المسلمین» نیز همواره عربستان را دشمن خود پنداشته‌اند.

بنابراین، عربستان در یک محاصره منطقه‌ای بسر می‌برد که در دو سال گذشته تلاش کرده با اتکا به کویت، بحرین، امارات، انگلیس، اسرائیل و آمریکا، خود را از این محاصره نجات دهد. سفرهای منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای شاه عربستان و اکنون سفر ولیعهد این کشور به مصر و انگلیس و همچنین روند اصلاحات غیرمنتظره در عربستان برای آرام کردن مردم این کشور، در راستای شکست حصر منطقه‌ای است. سخن آخر این که اکنون کمند محاصره عربستان در دست‌های ایران، ترکیه و قطر قرار دارد تا چگونه در یک اقدام مبتکرانه، حلقه محاصره را بر ریاض تنگ‌تر کنند اما همان‌طور که اشاره شد، آنان باید نخست اختلافات خود را کنار بگذارند تا کمند به درستی در گلوگاه عربستان عمل کند.

مرادی