کارکردهای ۱۵ ماهه‌ی شینکی کروخیل سفیر افغانستان در اوتاوا- کانادا

خانمی که از دید رییس‌جمهورغنی یکی از افراد شایسته برای پیشبرد امور یک نهاد سیاسی و دیپلوماتیک افغانستان در کاناداست، در عمل اما سفارت افغانستان در اوتاوا در دوران سفارت شینکی کروخیل بدترین دورانش را سپری می‌کند.

در حالی‌که «سفیر» عالی‌ترین مقام سیاسی و دیپلماتیک یک کشور در کشور میزبان است و مسئول حفاظت و گسترش روابط دو کشور و نیز مسئول حفاظت از حقوق اتباع افغانستان در کشور، بررسی‌های مستند از عملکرد شینکی کروخیل نشان می‌دهد که سفارت افغانستان در اوتاوا تحت تأثیر حمایت‌های سیاسی پیوسته‌ی تیم رییس‌جمهور به محلی برای تنش و اختلافات داخلی تبدیل شده و گویا سفارت مکانی «خانه‌جنگی» است نه آدرس و نمایندگی سیاسی افغانستان و یک ملت.

حکم تقرر شینکی کروخیل به‌عنوان سفیر افغانستان در کانادا به‌تاریخ ۱۴ حمل سال ۱۳۹۵ توسط رییس‌جمهور امضا شد. در ۱۵ ماه گذشته بالاترین مقام سیاسی و دیپلماتیک که با سفیر افغانستان در کانادا از وزارت خارجه‌ی کانادا ملاقات کرده، مسئول بخش افغانستان و سرپرست حوزه‌ی جنوب‌شرق آسیا است. درخواست‌های سفیر افغانستان برای تنظیم دیدار و ملاقات با مقامات دولتی و دیپلمات‌های وزارت خارجه‌ی کانادا تاکنون بی‌نتیجه بوده است. شینکی کروخیل در واکنش به بی‌توجهی وزارت خارجه‌ی کانادا در مکتوب رسمی شماره ۱۹۶ به‌تاریخ ۱۵ سرطان امسال از وزارت خارجه‌ی افغانستان تقاضا کرده که رفتار بالمثل را در مقابل سفارت کانادا در کابل به اجرا بگذارد.

در این مکتوب آمده است: «این سفارت کبرا از دیری بدین‌سو مکرراً تقاضای ملاقات با مقامات بلندرتبه‌ی دولت کانادا (به‌خصوص وزیر امور خارجه‌ی کانادا و معین‌های آن وزارت و دیگر ادارات دولتی کانادا) را نموده است که ریاست تشریفات وزارت امور خارجه‌ی کانادا بدون هیچ دلیلی تا الحال این ملاقات‌ها را تعیین ننموده است. این سفارت کبرا خواهشمند است تا مقام وزارت این موضوع را در نظر گرفته روابط دوجانبه را به‌شکل بالمثل اجرا نماید».

گفت‌وگوی من با یک مقام وزارت خارجه که نمی‌خواهد در این گزارش نامش ذکر شود و یک افغان مقیم کانادا که در یکی از مراسم‌های دیدوبازدید سفیر با افغان‌های مقیم کانادا حضور داشته بیان‌گر این است که سفیر افغانستان در کانادا توانایی صحبت به زبان انگلیسی در سطح متوسط را هم ندارد و حتا در فهم وظایفی که یک سفیر باید انجام دهد نیز دچار مشکل است.

این منبع از وزارت خارجه گفت: «سفیر متأسفانه حتا الفبای سیاست خارجی و دیپلماسی را نمی‌فهمد. او نمی‌داند که با چه کسی، چه بگوید. بنابراین دشوار است تا او در سفارت است، مقامات دولتی کانادا بخواهند با او دیدار کنند. مشکل دیگر این است که خانم کروخیل توانایی مکالمه‌اش به زبان انگلیسی بسیار پایین است و صحبت و گفتارش تا حدودی به گویش کوچه و بازار نزدیک است تا به یک مقام سیاسی در حد سفیر».

همزمان با رسانه‌یی شدن این موضوع، افراد نزدیک به شینکی کروخیل عکس‌هایی از او را با نخست‌وزیر کانادا و چند مقام بلندپایه‌ی دولتی در سطح وزیر منتشر کردند تا به انتقادات از او در شبکه‌های اجتماعی پاسخی داده باشند. اما یافته‌های ما نشان می‌دهد که عکس منتشر شده با جستن ترودو- نخست‌وزیر کانادا در روز کرسمس است که یک جشن عمومی و مراسم عمومی بوده است.

این بی‌اعتباری و بی‌توجهی به سفارت افغانستان در کانادا در حالی افزایش یافته که سفارت افغانستان در اوتاوا ماهوار بیشتر از ۱۰۰ هزار دالر مصرف دارد. سفیر افغانستان در بیشتر از یک سال با مصرف ماهوار بیشتر از ۱۰۰ هزار دالر تنها توانسته چند بار با افغان‌های مقیم کانادا دیدار کند و در این مدت مسئول دیسک/بخش افغانستان در وزارت خارجه‌ی کانادا را ملاقات کند.

در حالی‌که رییس‌جمهور غنی وزارت خارجه را متهم به بی‌پروایی و خویش‌سالاری در تقرری‌ها و اعزام دیپلمات‌ها به بیرون از افغانستان می‌کند، انتخاب شینکی کروخیل به‌عنوان سفیر افغانستان که بالاترین مقام سیاسی و نماینده‌ی سیاسی افغانستان در کاناداست، بیان‌گر آن است که مقامات حکومتی به شبکه‌ها و حامیان سیاسی‌شان بها و ارزشی بیشتر از منافع ملی و حاکمیت قانون قایل‌اند.

سکرتر سفیر با هشت ماه حمل از وظیفه سبک‌دوش می‌شود

شینکی کروخیل بعد از این‌که در مقام سفیر در اوتاوا توسط رییس‌جمهور غنی مقرر می‌شود، به یکی از بستگانش از طریق تیلفن دستور می‌دهد که برود به سفارت و بررسی کند که در سفارت چه می‌گذرد و ساختمان و محل اقامت سفیر در چه وضعی است. فرد مأموریت‌یافته روزی به سفارت در کانادا می‌رود که سفارت را بررسی کند اما مقامات سفارت برایش اجازه‌ی بررسی را نمی‌دهند. او نیز گزارش تندی به شینکی کروخیل می‌دهد و کروخیل این عمل سفارت را توهین به خودش تلقی می‌کند و با یک نگاه و پیش‌فرض منفی نسبت به کارمندان سفارت به کانادا می‌رود.

شینکی کروخیل پس از تقرر در سفارت افغانستان در اوتاوا، ستاره شریف سکرتر سفیر را برخلاف قانون از سمتش برکنار و به‌جایش یکی از خویشانش را با صلاحیت‌های بیشتر مقرر می‌کند. ستاره شریف که بیشتر از ۸ سال سکرتر سفیر در اوتاوا بوده، با وجود این‌که ۸ ماهه باردار بوده به‌جای اعطای مرخصی قانونی توسط سفیر از وظیفه سبکدوش می‌شود و به‌عوض او رفیق احمدزی که از بستگان شینکی کروخیل است گماشته شده و با صلاحیت‌های بیشتر همه‌کاره‌ی سفارت می‌شود.

در حالی‌که سفیر با تعصب قومی ستاره را به‌دلیل هزاره بودنش از کار برکنار می‌کند، به رفیق احمدزی آن‌قدر صلاحیت می‌دهد که او در امورکاری سفارت تا جایی مداخله می‌کند که حتا معاون سفیر و تمامی دیپلمات‌ها در یک جلسه از سفیر می‌خواهند که یا رفیق احمدزی از سفارت برود یا شش دیپلمات سفارت کارشان را رها خواهند کرد. رفیق احمدزی با حمایت سفیر در دوران کاری‌اش مستشار سفارت را تهدید به لت‌وکوب می‌کند و شش دیپلمات سفارت از سفیر می‌خواهد که او را خلع وظیفه کند. سفیر درخواست آنان را قبول نمی‌کند و در نهایت شش دیپلمات سفارت در اوتاوا از معاون سفیر تا سکرتر سوم، دست به اعتصاب کاری می‌زنند و در درخواستی از وزارت خارجه خواهان منفکی رفیق احمدزی می‌شوند. وزارت خارجه پس از دریافت مکتوبی از کارمندان سفارت رفیق احمدزی را منفک می‌کند و این جنجال در سفارت حل می‌شود.

با این‌وجود اما سفیر آشکارا حقوق ستاره را نقض و او را بدون هیچ دلیلی خانه‌نشین می‌کند. در حالی‌که حق ستاره این بود که با رخصتی رسمی و معاش ولادت و دوران حاملگی‌اش را طی کند، سفیر او را به‌دلیل هویت قومی‌اش با زور از کار برکنار می‌کند.

ماجرای کمک ۲۰۰ هزار دالری

شینکی کروخیل در خزان سال ۱۳۹۵ طی مکتوبی درخواست ۲۰۰ هزار دالر امریکایی برای ترمیم سفارت را به وزارت خارجه‌ی افغانستان می‌فرستد. وزارت خارجه پس از بررسی درخواست سفارت مبلغ ۱۰۰ هزار دالر امریکایی را برای خریداری ضروریات و تعمیر سفارت منظور می‌کند اما در زمان تخصیص بودجه این مبلغ توسط دولت افغانستان به ۲۰۰ هزار دالر می‌رسد.

در مکتوب شماره ۳۴۶ وزارت خارجه‌ی افغانستان آمده: «تخصیص مبلغ ۲۰۰ هزار دالر امریکایی بابت خریداری وسایل، تجهیزات، وسایط و ترمیم آن سفارت ذریعه‌ی چک مورخ ۲۶.۱۱.۲۰۱۶ آمریت تأدیات وزارت مالیه و از طریق دَ افغانستان بانک به حساب بانکی آن سفارت انتقال گردیده است».

یک منبع از وزارت خارجه گفت که سفارت افغانستان در اوتاوا بازسازی شده است. حتا با مصارف ربع‌واری که برای سفارت‌خانه‌ها می‌فرستیم کفایت می‌کند که ترمیمات خرد و ریزی در سفارت انجام شود. این منبع افزود که اختصاص مبلغ ۲۰۰ هزار دالر برای بازسازی سفارتی که ساختمان سفارت و اقامتگاه سفیر از خود افغانستان است، بی‌سابقه است.

او می‌افزاید: وزارت خارجه مبلغ ۱۰۰ هزار دالر را با دشواری بسیار زیادی منظور کرده بود اما از طرف وزارت مالیه و ارگ این مبلغ به ۲۰۰ هزار دالر افزایش یافت و ما هم اجرا کردیم.

اطلاعات رسیده نشان می‌دهد که سفیر افغانستان در کانادا مبل و فرنیچر سفارت و اقامتگاه‌اش را از نو خریداری کرده است و فرنیچر قیمتی که توسط جاوید لودین – سفیر پیشین افغانستان در اوتاوا از لندن خریداری شده بود به بستگان و دوستان سفیر توزیع شده و به‌جایش بخشی از این پول به خریداری فرنیچر اختصاص داده شده است.

یک منبع آگاه که روابط سیاسی شینکی کروخیل را به‌خوبی می‌داند، می‌گوید: «شما وقتی با مقامات قدرت رابطه‌ی سیاسی داشته باشید، سفیر می‌شوید. شینکی کروخیل از حامیان غنی و از دوستان شخصی وزیر مالیه است. هم بر اساس همین رابطه سفیر شد و هم وجه اختصاصی به‌دلیل این رابطه‌ها به ۲۰۰ هزار دالر افزایش یافت».

او می افزاید: لیست سفارت‌خانه‌ها را ببینید. هرکس ناکام و مشکل‌دار بود سفیر می‌شود. در انتخابات شکست بخورید، سفیر می‌شوید. در جنگ شکست بخورید، سفیر می‌شوید.

در حالی‌که رابطه‌ی سیاسی شنیکی کروخیل با رییس‌جمهور و شماری از اعضای کابینه‌ی حکومت وحدت ملی آفتابی است، سفیر افغانستان در کانادا آشکارا بر یک‌جانبه‌نگری و فراکسیون‌بازی سیاسی در اوتاوا دامن زده است. او در یک اقدام عجیب در اتاقش به‌جای عکس عبدالله عبدالله رییس اجراییه، عکس بی‌بی‌گل را در کنار عکس رییس‌جمهور نصب کرده که از لحاظ سیاسی معنای فراوانی دارد.

خریداری تکت برای سفر شخصی سفیر

سفارت افغانستان در اوتاوا در مکتوب شماره ۴۶۹ به‌تاریخ ۶ حوت ۱۳۹۵ به ریاست منابع بشری وزارت خارجه می‌نویسد که «شینکی کروخیل سفیر افغانستان با استفاده از رخصتی‌های رسمی سالانه‌ی خویش قرار است برای دو هفته به‌تاریخ ۲۰ مارچ سال جاری جهت دیدار فامیل و کارهای رسمی عازم کشور گردد. امیدوارم در این مورد موافقه‌ی مقام وزارت را دریافت نموده، ممنون سازید».

وزارت خارجه در مکتوب شماره ۷۱/۱۶۱ خویش در پاسخ به درخواست سفارت افغانستان در اوتاوا-کانادا می‌نویسد: «حسب حکم شماره ۳۵۲۹ مورخ ۸/۱۲/۱۳۹۵ مقام محترم وزارت، با سفر رسمی و دو هفته رخصتی قانونی سال ۱۳۹۵ محترمه شینکی کروخیل ابراز موافقت به‌عمل می‌آید».

در حالی‌که مطابق قانون رخصتی‌های قانونی و کارهای شخصی سفیران و دیپلمات‌ها باید براساس مصارف شخصی‌شان صورت بگیرد، وزارت خارجه در یک اقدام غیرقانونی برای رخصتی سالانه و کار شخصی شینکی کروخیل مصارف تکت رفت‌و‌برگشت را از بودجه‌ی دولت می‌پردازد. در مکتوب شماره ۲۹۴۵ مورخ ۲۰/۱/۱۳۹۶ وزارت خارجه به سفارت افغانسان در اوتاوا-کانادا آمده است: «مقام وزارت امور خارجه که به بیست یوم سفر رسمی محترمه شینکی کروخیل به کابل موافقت نموده لطف نموده تکت اوتاوا-کابل- اوتاوا موصوفه را از وجود دست‌داشته‌ی خویش خریداری نموده و کاپی تکت و اسناد خرید را بعد از مهر و امضا شخص اول و مسئول مالی سفارت به این مدیریت ارسال نموده ممنون سازید».

یک مقام وزارت خارجه در این مورد می‌گوید: «حکومت دو دست است. وزارت خارجه نیز از رهبری واحد و همه‌جانبه برخوردار نیست. شینکی کروخیل رابطه‌های گسترده با مقامات حکومت وحدت ملی و رفاقت‌های دیرینه با یک جناح سیاسی در حکومت دارد. ما نمی‌توانیم جلو اقدامات غیرقانونی در مورد او و شماری از سفرای دیگر را بگیریم».

انتقاد سفیر از کمک‌های بنیادهای آغاخان به افغانستان

به‌تاریخ ۲۰ جنوری ۲۰۱۷ وزارت خارجه‌ی کانادا و بنیاد آغاخان ضیافت مشترکی را برای سفیر افغانستان در اوتاوا و سفیر کانادا در کابل در بنیاد آغاخان ترتیب می‌دهد. شینکی کروخیل ضمن تشکری از کمک‌های کانادا به دولت افغانستان و برگزاری موفقانه‌ی نشست بروکسل و وارسا از مسئول بنیادآغاخان به‌دلیل اختصاص کمک‌های این بنیاد به بامیان و بدخشان انتقاد می‌کند. شینکی کروخیل در این مجلس از پکتیا و خوست به‌عنوان ولایاتی یاد می‌کند که به‌دلیل جنگ و ناامنی باید آغاخان به آن‌جا کمک کند. وی تذکر می‌دهد که دولت کانادا و آغاخان باید به مناطق شرقی و جنوبی افغانستان کمک کند که مستحق‌تر از بامیان و بدخشان است.

نماینده‌ی آغاخان در این دیدار در واکنش به صحبت‌های سفیر می‌گوید که تشخیص بنیاد آغاخان این است که بامیان و بدخشان و مناطقی را که این بنیاد در افغانستان تحت پوشش قرارداده برای‌شان اولویت دارد و این بنیاد نمی‌تواند کمک‌ها و نیروی انسانی‌اش را در مناطق تحت جنگ با خطر مواجه کند.

او به سفیر تذکر می‌دهد که برای ما هر جای افغانستان، افغانستان است و ما این کمک‌ها را به افغانستان می‌کنیم نه به بامیان و بدخشان.

در حالی‌که وظیفه‌ی سفیر تأمین روابط و گسترش همکاری‌ها با دولت میزبان و نهادهای مستقر در آن‌جاست، صحبت‌های سفیر در این مجلس باعث می‌شود که مقامات بنیادآغاخان و سفارت خارجه از صحبت‌های او ناامید شوند و این ضیافت که قرار بوده هرازگاهی برگزار شود، پس از آن شب دیگر برگزار نمی‌شود و تقاضای سفیر برای دیدار با مسئولین وزارت خارجه بی‌پاسخ گذاشته می‌شود که سفیر در نتیجه‌ی آن مجبور می‌شود در نامه‌یی به وزارت خارجه از این موضوع شکایت کند.

دیپلماسی خودسر در حکومت وحدت ملی

آنچه در سفارت افغانستان در اوتاوا می‌گذرد و واقعیت‌های مستند در مورد عملکرد شینکی کروخیل در مقام عالی‌ترین نماینده‌ی سیاسی افغانستان در یکی از کشورهای مهم، نمونه‌ی کوچکی از یک ساختار و تشکیلات بزرگ است، تشکیلاتی که از یک‌طرف برای خانواده‌های سیاسی و افراد قدرتمند «خانه‌ی امن» و «کرسی تفریحی» به‌شمار می‌رود و از جانب دیگر در میان اختلافات سیاسی مقامات حکومت وحدت ملی تمام نیروی انسانی را ناکارآمد، دودل، بی‌انگیزه و بی‌کاره کرده است.

در نبود یک سیاست خارجی مدون و مکتوب، اختلافات سیاسی دوامدار در میان رهبران سیاست خارجی کشور و پخش این اختلافات در سطوح پایین‌تر، وزارت خارجه‌ی افغانستان مکانی برای اختلافات سیاسی، دامن زدن به تنش‌های سیاسی و تحمیل دیپلماسی‌های خودسر تبدیل شده است. اظهارات سفیر افغانستان در مسکو، سخنان وزیر خارجه در کنفرانس مسکو و انحصار صلاحیت‌های سیاست خارجی درارگ و حتا واگذاری آن به شورای امنیت و وزارت مالیه، این نهاد مهم را با چالش‌های بدی مواجه کرده است. ترجیح روابط قومی، سیاسی و انتخاباتی در مقرری‌های نمایندگان سیاسی و دیپلماتیک از یک‌طرف بر ناکارآمدی دستگاه دیپلماسی و نهاد سیاست خارجی افزوده و از جانب دیگر آتش اختلافات سیاسی و قومی را از داخل کشور به بیرون و در قلب نمایندگی‌های دیپلماتیک کشانده است.

این تنش در حالی رو به افزایش نهاده و دستگاه دیپلماسی را درگیر کشمکش‌های داخلی کرده است که افغانستان با توجه به تحولات منطقه‌یی و تغییرات چشم‌گیر در روابطش با کشورهای منطقه و گسترش جنگ‌های نیابتی در داخل خاک افغانستان نیاز به یک دیپلماسی فعال، موثر و پویاتر دارد. تنش‌های داخلی، ناکارآمدی شماری از سفیران به‌عنوان عالی‌ترین مقامات سیاسی و تعیینات در نمایندگی‌های سیاسی براساس وفاداری‌های سیاسی به یک فرد، تأثیرات زیانبار و منفی بر سیاست خارجی افغانستان و منافع ملی در یک دوره‌ی بحرانی برجا گذاشته است.

مقامات حکومت وحدت ملی در شرایطی که توافقات منطقه‌یی و جهانی بر سر حمایت یک‌دست از دولت‌سازی و حکومت مرکزی در افغانستان متزلزل و دوقطبی شده است، نیاز به اتحاد و یک‌دستی داخلی دارند تا بتوانند در میان منافع متضاد کشورهای منطقه و حامیان جهانی‌اش با درک و تعریف روشن از منافع ملی پیوند بزنند و هزینه‌های ناشی از رقابت منطقه‌یی و جهانی در خاک افغانستان را با دیپلماسی و سیاست کاهش دهد.

منبع: اطلاعات روز