ناشکیبا با رقیبان؛ ناسازگار با افراط‌گرایان

دوستم، دوستم است؛ از تفکر و اندیشه چیزی نمی‌‌داند؛ اما بی‌خرد نیست. بازی‌های سیاسی را می‌داند؛ ولی این بازی‌ها، بیشتر تاکتیکی است تا راهبردی. او، هوشمندانه متوجه می‌شود که رقیبان برای او چه نقشه‌های را تدارک می‌بینند؛ پس، باید چگونه از کوران این بحران آفرینی‌ها عبور کند. ترسیم‌ نقش‌های او برای رهیدن از این خطرات، بیشتر مقطعی و معطوف به همان وقایع خاص است؛ که این امر نیز بیشتر از جنبه‌ عمل‌گرایی او ناشی می‎شود. او، فاقد توانایی برای آرایش و ترسیم یک نقشه استراتژیک با قابلیت‌انعطاف پذیری در مواجهه با اتفاقات احتمالی در برابر رقیبان برون قومی است. از این رو تا آستانه دام می‌رود چون فاقد استراتژی است؛ ولی در دام گرفتار نمی‌شود چون تاکتیک پشت سر گذاشتن دام را می‌داند. لجام گستختگی اخلاقی دوستم دفاع ناپذیر است. کارنامه او، در برابر رقیبان درون قومی پر است از سیاهی، ناشکیبایی و تمامیت خواهی.
مهم‌ترین عنصری که شخصیت دوستم را در ذهن طرد ناپذیر و تاحدودی نزد بسیاری قابل قبول جلوه می‌‌دهد؛ چهره ضد بنیاد‌گرایی و ضد طالبانی او است. دوستم نه اینکه به لحاظ مبانی فکری، مخالف افراط‌گرایی باشد؛ چرا که فاقد آن است. او در عمل، چنین بار آمده و رشد کرده است که ضد طالبان باشد و با بنیادگرایی ناسازگار. بنابراین او شاید بخاطر مقاومت و سازش ناپذیری در برابر تفکر طالبانیسم و اندکی نیز فاشیسم که فراتر از جریان طالبان است، همواره مورد خشم، کینه و توطئه قرار می‌گیرد.

داکتر سید جواد سجادی