توافق آمریکا و روسیه درباره جنوب سوریه/ملاحظات دمشق-تهران

  • انتشار: ۲۰ سرطان ۱۳۹۶
  • سرویس: بین المللسیاست
  • شناسه مطلب: 26159
معادلات سوریه پیچیده تر و غامض تر از آن است، که کاخ سفید به آسانی بتواند با رویکرد سخت افزاری وارد آن شود و نقش موثر ایفا کند.

پرونده سوریه بیش از هر چیز به روسیه و جمهوری اسلامی ایران گره خورده است. از آن جایی که میان ایران و آمریکا و نیز میان واشنگتن و دمشق ارتباط مستقیمی وجود ندارد، روسیه به عنوان واسطه عمل می کند و البته غالبا ملاحظات دمشق و تهران را مد نظر قرار می دهد.در حالی که شرایط میدانی سوریه تحت الشعاع نشست آستانه پنج و طرح کاهش تنش در مناطق چهارگانه این کشور قرار گرفته است، وزیر خارجه روسیه از توافق رؤسای جمهور این کشور و آمریکا بر سر شروع آتش بس در جنوب سوریه از ابتدای هفته آینده خبر داد.

سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه گفت: ولادیمیر پوتین، رییس جمهوری این کشور با دونالد ترامپ، همتای آمریکایی ‌اش در حاشیه اجلاس گروه ۲۰ در آلمان به این توافق دست یافته‌ اند. پوتین و ترامپ برای نخستین بار در حاشیه این اجلاس با یکدیگر دیدار و به مدت طولانی در مورد مسائل جهانی و منطقه ‌ای گفت‌ وگو و رایزنی کردند.

رکس تیلرسون وزیر خارجه امریکا هم اعلام کرد، توافق آمریکا و روسیه در سوریه نشانگر آن است، که دو قدرت جهانی می توانند در حل بحران سوریه توافقات و اقداماتی انجام دهند، زیرا دو طرف در سوریه منافع مشترک داشته و ثبات این کشور به نفع هر دو کشور است.

خبرگزاری آسوشیتدپرس بعد از این دیدار مدعی شد، که آمریکا و روسیه درباره برقراری آتش ‌بس در سوریه به توافق جدیدی دست یافته ‌اند. این خبرگزاری اعلام کرد، که اردن مسئول نظارت بر آتش بس در این منطقه خواهد بود. یک مقام آمریکایی مدعی شده که اردن و اسرائیل، که با سوریه مرز مشترک دارند نیز جزء این توافق هستند.

در حالی که هنوز ماهیت نیروهای امنیتی مستقر در جنوب سوریه معلوم نیست، با این حال، لاوروف تاکید کرده است پلیس نظامی مسئولیت نظارت بر این آتش بس را بر عهده خواهد داشت.

چندی پیش کشورهای تضمین کننده آتش بس در سوریه (ایران، روسیه و ترکیه) در آستانه پایتخت قزاقستان دور هم جمع شدند، ولی به دلیل مواضع سخت ترکیه درباره طرح مناطق کاهش تنش در سوریه درباره این طرح به جمع‎ بندی نرسیدند.

توافق آتش ‌بس جدید با توافق مناطق کاهش تنش که قرار است، بر اساس توافق روسیه، ترکیه و ایران ایجاد شوند، متفاوت است، زیرا آمریکا در طرح ایجاد مناطق کاهش تنش دخالت ندارد.

مناطق چهارگانه کاهش تنش عبارت است از ادلب و حمص در شمال، غوطه شرقی در مرکز و درعا در جنوب. اختلافات موجود در نشست آستانه درباره حد و حدود این مناطق و نیز ماهیت نیروهای ناظر امنیت در آن بود. برای مثال روسیه و ترکیه اصرار داشتند قنیطره در جنوب جزء مناطق کاهش تنش باشد، چون در شمال این منطقه داعش و در جنوبش جبهه النصره حضور دارند.

اما با توجه به اتصال این منطقه به رژیم صهیونیستی، ایران و سوریه تمایلی به درج این منطقه به طرح مزبور ندارند؛ زیرا با حضور نیروهای بین المللی ناظر امنیتی، این منطقه از سیطره نظام خارج می شود و رژیم صهیونیستی به آسانی می تواند دست به تحرکات توسعه طلبانه بزند. لذا تلاش شد که قنیطره از طرح مناطق کاهش تنش خارج شود.

این اختلاف در باره ادلب و مناطقی از حمص و حماه در شمال هم وجود داشت. باتوجه به آن که ترکیه در شمال به ویژه ادلب منافع خاص خود را دنبال می کند و با گروه های تروریستی مرتبط است، نسبت به حد و و حدود این منطقه توافقی صورت نگرفت. نظام سوریه اساسا با حضور نیروهای ترک در ادلب مخالف است، اما روسیه مخالفتی با این حضور ندارد.

اما درباره طرح توافق آمریکا و روسیه در جنوب سوریه، در عرصه میدانی هیچ نشانه و تحول محسوسی به چشم نمی خورد. به نظر می آید چنین توافقی و اعلام آن بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد. آمریکا چون در آستانه نقش فعالی ندارد، قصد دارد خود را در صحنه سوریه فعال نشان دهد. حملات موشکی، حضور نظامی در مناطقی مانند شمال شرق و در مرزهای اردن (پایگاه التنف) و حمایت از نیروهای کرد دموکراتیک از دیگر مصادیق ایفای نقش میدانی آمریکا در سوریه است، که البته در قیاس با نقش میدانی روسیه و جمهوری اسلامی در این کشور، ناچیز شمرده می شود.

روسیه نیز می خواهد نشان دهد حالت موازنه در سوریه برقرار است و نسبت به طرح های آتش بس و مناطق کاهش تنش اجماع جهانی وجود دارد. مبادلات و بده و بستان های آشکار و نهان میان دو قدرت جهانی نیز از دیگر عواملی است که توافقات میدانی و سیاسی میان مسکو و واشنگتن را در سوریه رقم می زند.

دولت جدید ترامپ که تا مدت ها نسبت به بحران سوریه رویکرد و رفتار مشخصی نداشت، اکنون تصمیم گرفته است حضور و نقش خود را در سوریه افزایش دهد. ترامپ بر خلاف اوباما که تمایلی به گزینه های نظامی و میدانی نداشت و راهکارهای سیاسی و دیپلماسی را ترجیچ می داد، شوق زیادی برای نظامی گری در این کشور دارد.

با این حال معادلات سوریه پیچیده تر و غامض تر از آن است، که کاخ سفید به آسانی بتواند با رویکرد سخت افزاری وارد آن شود و نقش موثر ایفا کند. پرونده سوریه بیش از هر چیز به روسیه و جمهوری اسلامی ایران گره خورده است. از آن جایی که میان ایران و آمریکا و نیز میان واشنگتن و دمشق ارتباط مستقیمی وجود ندارد، روسیه به عنوان واسطه عمل می کند و البته غالبا ملاحظات دمشق و تهران را مد نظر قرار می دهد. قطعا یکی از ملاحظات مهم ایران و سوریه، مخالفت با حضور نظامی آمریکایی ها در این کشور است.

نظرات(۱ دیدگاه)

نظر شما چیست؟