در مراکز ثبتِ احوال نفوس کابل چه می‌گذرد؟

با آن که ادارۀ ثبت احوال نفوس افغانستان همواره تاکید می‌کنند که با طی مراحل کردن مراحل قانونی، شهروندان می‌توانند به آسانی شناس‌نامه‌ به دست آورند، اما مراجعه کننده‌گان از بی‌نظمی، رشوه ستانی و بدرفتاری کارمندان این اداره در مراکز توزیع شناسنامه‌ها شکایت دارند.

اداره ثبت احوال نفوس در اعلاناتی که از سوی رسانه‌های دیداری” تلویزیون‌ها” به صورت مسلسل نشر می‌شود، شرایط اخذ شناسنامه را پس از طی مراحل کردن اسناد قانونی آسان عنوان می‌کند، اما شماری از کسانی که برای گرفتن شناسنامه به مراکز توزیع شناسنامه در کابل مراجعه کرده اند، از برخورد نادرست کارمندان توزیع شناسنامه و اخذ پول توسط این کارمندان و هم‌چنان جنجال‌های بی مورد آنان با مراجعین شکایت دارند.

به گفتۀ آنان نخست این که هرگاه یک فرد شناسنامه‌اش مفقود شده باشد، کارمندان توزیع شناسنامه از دادن شناسنامه دومی” مثنی” با وجودی که شناسنامه پدرش یا یکی از بسته‌گانش موجود باشد، خود داری می‌کنند.

مورد دوم این که کارمندان توزیع شناسنامه بابت ورق شناسنامه، که ۱۰ افغانی قیمت آن مشخص است، ۵۰ افغانی از مراجعین اخذ می‌کنند؛ یعنی ۴۰ افغانی را کمیشن می‌گیرند.

از کاپی اسناد که هر صفحه سیاه و سفید ۵ افغانی هزینه بر می‌دارد، ۲۰ افغانی از این بابت نیز کارمندان توزیع شناسنامه‌ها از مراجعین می‌گیرند که ۱۵ افغانی آن در حقیقت کمیشن است.

یکی از مراکز تویع شناسنامه‌ها در منطقۀ نزدیکی گولای سینما حصه دوم خیرخانه موقعیت دارد. این مرکز از محلاتی است که نسبتأ مراجعین بیشتر جهت اخذ شناسنامه به آن مراجعه می‌کنند. اما برخورد کارمندان با مراجعین و اخذ کمیشن نیز در این مرکز به صورت گسترده و آزاد وجود دارد.

خبرنگار هشدار با شماری از کسانی که برای گرفتن شناسنامه به این مرکز مراجعه کرده اند گفت‌وگو کرده و آنان از برخورد نامناسب و اخذ کمیشین توسط کارمندان این مرکز شکایت کرده اند.

مراجعین می‌گویند، افزون بر این که کارمندان این اداره از آنان چند برابر قیمت ورق شناسنامه و کاپی کردن اسناد پول می‌گیرند، هر کس که برای دریافت شناسنامه مراجعه می‌کند، هیچ کس آنان را راهنمایی نمی‌کنند.

برخی از این افراد گفته اند، حتا کارمندان این مرکز از دادن فورم‌ها به آنان خود داری کرده و برای شان گفته اند، فورم‌ها را باید از دفتر مرکزی ثبت احوال نفوس به دست آورند، در حالی که این اداره در آگاهی‌های خود تاکید می‌کند که تمامی مواد و فورمه‌های که برای گرفتن شناسنامه باید طی مراحل شوند در محلات توزیع شناسنامه‌ها موجود است و نیاز به مراجعه به اداره مرکزی ثبت احوال نفوس نیست.

سخی‌داد یکی از کسانی که برای گرفتن شناسنامه به مرکز توزیع شناسنامه‌ها در گولای سینما در خیرخانه مراجعه کرده چشم دید خود را این گونه بیان می‌کند: ” یک هفته است که مسلسل به این مرکز می‌روم تا شناسنامه بگیرم، آنجا مردم در صف ایستاده اند، اما کسی جواب‌گو نیست، وقتی پرسیدم که فورم را باید از کجا بگیریم؟ یک کارمند این مرکز پس اکت و ادا می‌گوید، اینجا فورم نیست و باید به حوزه یازده‌هم امنیتی کابل کابل بروید، بلاخره مجبور شدم آنجا مراجعه کردم، اما برایم گفتند که یک هفته بعد باید بیایم یا به دفتر مرکزی بروم.”

او، می‌گوید، فردای آن روز دفتر مرکزی رفتم، داخل این اداره مردم به‌شمول زنان و کودکان در صف طویل ایستاده بودند حدود دو ساعت سپری شد، اما کارمندان با کُندی کار می‌کردند وقتی از یک بخش کار خلاص می‌شد بخش دیگر مسوول‌اش یا از خانه نیامده و یا هم بیرون رفته و باید منتظر بمانی که چه وقت بر می‌گردد.”

در گوشه این مرکز بانوی نشسته است که اشک در چشم‌هایش حلقه زده است، دلیل ناراحتی‌اش را پرسیدم، گفت نامش فوزیه است، می‌گوید: ” آمدم پشت دروازه پرسیدم چطور تذکره بگیرم، کارمند توزیع تذکره مرا پیش دکان‌دارهای که کاپی می‌کنند روان کرد از آن دکان فورم گرفتم، یک ورق آن باید کاپی می‌شد، از کاپی کردن یک ورق ۷۰ افغانی از من گرفت و به‌خاطر نوشتن نام، نام ولایت ۲۰ افغانی نیز گرفتند.”

این بانو از طولانی بودن و جنجالی بودن روند گرفتن شناسنامه ناراحت و شاکی است و تأکید دارد، برای گرفتن تأیید وکیل گذر و تأیید ناحیه هر کدام پول پرداخته اما حالا که تمام کارها را طی مراحل کرده به این جا آمده است، کارمندان این اداره برایش گفته اند که به تو شناسنامه نمی‌دهیم چون شناسنامه ات را گم کردی.

خیلی‌های دیگر نیز مانند فوزیه شکایت دارد که نتوانسته اند کارمندان اداره توزیع شناسنامه را متقاعد کنند که شناسنامه مثنی برای آنها بدهند.

حدود ساعت یازده بجه پیش از چاشت، زمانی که منتظر سخن‌گوی اداره ثبتِ احوال نفوس بودم، بسیاری از کارمندان این اداره دفاتر شان را بسته کرده و دفتر را ترک می‌کردند. یک مردم کهن سال که در مقابل یکی از دفاتر با چهره ناراحت و خسته منتظر بود، برای گفت:” سه روز می‌شود بخاطر نصب عکس دخترم میایم، اما همه روزه بعد از یازده و نیم کار نمی‌کنند.”

اما ولایات افغانستان قصه اش متفاوت است. بر بنیاد گزارش‌ها در ولایت‌های افغانستان موضوع گرفتن شناسنامه بسیار ساده است. هلمند در جنوب افغانستان از ولایت‌های ناامن است، که در آن هر کس به آسانی می‌تواند شناسنامه اخذ کند؛ نه تنها یکی، بلکه چندین شناسنامه را به آسانی هر کس می‌تواند به دست آورد.

روح الله احمدزی سخن‌گویی ریاست ثبت احوال نفوس، اما نمی‌پذیرد که چگونگی روند توزیع شناسنامه‌ها در محلات توزیع شناسنامه‌ با مشکل روبروست. آقای احمدزی می‌گوید، کارمندان شان تا سه بجه در ماه رمضان کار می‌کنند، اما می‌گوید گاهی که یک کارمند در دفترش حاضر نیست به این معنا نمی‌باشد که روند در کل مشکل دارد.

احمدزی در رابطه به برخورد نادرست کارمندان توزیع شناسنامه‌ها در محلات این اداره می‌گوید: ” تعداد مراجعین زیاد است و بیشتر مردم بی‌سواد هستند و معلومات ندارند، بنأ مشکل ایجاد می‌کنند و در نهایت کارمندان مجبور می‌شوند که پرخاش کنند، در غیر آن برخورد کارمندان ما با مراجعین مسلکی است.”

سخن‌گوی اداره ثبت احوال نفوس نیز می‌پذیرد که در زون‌ها وکیل گذر و کارمند ناحیه مربوطه حضور دارند، اما در مورد این که یک نفر می‌تواند به آسانی چندین شناسنامه بگیرد، تاکید می‌کند که مسوولیت، ما نیست مربوط شهرداری‌های ولایات می‌شود.

آقای احمدزی تأکید دارد که بر اساس قانون اگر کسی شناسنامه اش را گم کرده باشد، بر اساس قانون در صورتی که مدرکی ارائه نتواند می تواند به زندانی شدن او منجر گردد.

او تصریح کرد: “اگر یک نفر چند شناسنامه اخذ کند، در پایان در کتابچه‌های جمع شده و دیده می‌شود و جلو آن گرفته می‌شود.”

سخن‌گوی اداره ثبت احوال نفوس هم‌چنان در مورد این که شماری از کسانی که شناسنامه‌های شان مفقود شده و در گرفتن شناسنامه مثنی با مشکل روبرو هستند و کارمندان توزیع شناسنامه در مراکز مشکل تراشی می‌کنند گفت که مطابق قانون و پس از طی مراحل کردن اسناد و موجویت شناسنامه یکی از بسته‌گان هر فرد هیچ مشکل در اخذ شناسنامه کاپی وجود ندارد.