حاشیه ای بر همکاری های نظامی ایران و روسیه

وزرای دفاع ایران و روسیه موافقنامه همکاری های دفاعی– نظامی امضا و بر حل و فصل موضوع سامانه دفاع موشکی اس-۳۰۰ تاکید کرده اند.

این موافقتنامه سه شنبه پس از انجام مذاکره میان حسین دهقان و سرگئی شویگو؛ وزرای دفاع دو کشور در تهران امضا شد.

وزرای دفاع ایران و روسیه از اراده دو کشور در ارتقای روابط دفاعی برای حل و فصل مشکل سامانه اس-۳۰۰ خبر داده اند.

روسیه حدود ۵ سال پیش از تحویل سامانه موشکی اس-۳۰۰ به ایران خودداری کرد.

روسیه گفته بود براساس قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت نمی تواند به این قرارداد عمل کند.

قطعنامه مصوب شورای امنیت، در کنار تحریم های دیگر، فروش انواع اسلحه سنگین به ایران را نیز ممنوع کرده است.

مقام های ایرانی تاکید داشته اند که سامانه اس- ۳۰۰ جنبه دفاعی دارد و مشمول تحریم های سازمان ملل نمی شود.

وزیر دفاع ایران گفت:”شرایط حاکم بر منطقه و مسائل بین‌المللی نشان داد که روسیه مقتدر با همکاری ایران مستقل و مقتدر می‌توانند اثرات پایداری بر صلح و امنیت جهانی بگذارند.”

این اتحاد از دید ناظران مسایل استراتژیک تلاشی تازه برای مشخص تر شدن صف بندی هایی است که نخستین بار از سوی محور غربی – عربی در ماجرای سوریه و سپس داعش رقم خورد.

البته در این میان، تاثیر موضوع بروز بحران سیاسی و نظامی در اوکراین و رویارویی صریح و آشکار غرب و روسیه نیز در این زمینه مشهود و قابل توجه است.

روسیه و ایران سال هاست که نزدیک ترین روابط نظامی و سیاسی را دارند؛ اما کارشناسان می گویند که پیش از این به سختی می توان عنوان هم پیمانان نظامی و امنیتی را به دو کشور اطلاق کرد؛ زیرا همکاری های دفاعی و نظامی دو کشور پیش از این، بیشتر بر پایه داد و ستدهای منفعت محورانه دوجانبه استوار بوده است؛ تا یک همکاری استراتژیک امنیتی و نظامی در برابر یک دشمن مشترک و قدرتمند خارجی.

روسیه و ایران هم در ماجرای سوریه و هم در ائتلاف امریکایی ضد داعش، عملا بیرون از دایره همکاری های محور غربی –عربی قرار گرفتند.

ایرانی ها رسما در نشست ها و کنفرانس های مرتبط با این دو مساله، دعوت نشدند و روس ها نیز به رغم حضور، نقشی کاملا حاشیه ای و نمادین داشته اند و روسیه در عمل، با ائتلاف امریکایی ضد داعش در خاور میانه همکاری نمی کند.

از سوی دیگر، تشدید بحران اوکراین و پایداری تنش های ناشی از آن میان روسیه و غرب که به باور بسیاری از کارشناسان به دو قطبی شدن عملی و واقعی جهان انجامید، روسیه را بیش از همیشه به تکاپو انداخت؛ تا برای استمرار قدرت و توانمندی استراتژیک خود در برابر غرب، متحدان تازه ای در منطقه جستجو کند.

ولادیمیر پوتین؛ رییس جمهوری بلندپرواز روسیه که رؤیای «روسیه نو» را در سر می پروراند؛ رؤیایی که دشمنان و منتقدانش آن را تلاشی تازه برای احیای قدرت شوروی مضمحل شده ارزیابی می کنند، از چند محور سعی کرده است، قدرت جولان و مانور راهبردی غرب به رهبری امریکا در جهان را محدود کرده و کاهش دهد.

او در سفرهایی که از جمله به کشورهای امریکای لاتین و چین داشته و همچنین سازمان های متعددی که بر محور همکاری های منطقه ای در حوزه امنیت، مبارزه با تروریزم، اقتصاد و تجارت و ترانزیت و سرمایه گذاری و… با حضور کشورهای آسیای مرکزی، حوزه قفقاز و… تشکیل داده است، آشکارا نشان داده است که تلاش می کند، برای روزگاری آماده شود که روسیه بزرگ، هیچ گونه وابستگی به غرب نداشته باشد. هرچند تا رسیدن به این مأمول راه درازی در پیش است؛ اما ناظران می گویند که این تلاش های او از هم اکنون غرب را به تکاپو انداخته؛ تا از آن پیشگیری کند و از عنوان ابرقدرت بودن خود در برابر روسیه نوظهور دفاع نماید.

در این میان، نقش ایران به مثابه یک قدرت منطقه ای برای روس ها حیاتی و تعیین کننده است. ایران و روسیه در بسیاری از زمینه به ویژه در برابر غرب، اعراب، تروریزم خاور میانه ای، نفت، مساله سوریه و… دیدگاه های مشابه و مشترک دارند؛ افزون بر آنکه سقف همکاری های اقتصادی و نظامی دو کشور نیز منافع مشترک فراوانی میان آنها ایجاد کرده است.

بنابراین، این پیمان از ابعاد مختلف برای دو کشور حایز اهمیت است و به همان میزان برای غرب و متحدان منطقه ای آن، مایه نگرانی های تازه.