از «مذاکرات صلح» چه میدانیم؟

اطلاعات روز نوشت:

حکومت افغانستان سال‌هاست که در پی مذاکره و صلح با گروه طالبان و سایر گروه‌های مسلحی که علیه دولت می‌جنگند، است. شورای عالی صلح به منظور پیشبرد تلاش‌هایی که حکومت افغانستان باور دارد به تأمین امنیت در افغانستان کمک می‌کند، ایجاد شده است.

این شورا با تشکیل بزرگ از افراد جهادی و سیاسی تا هنوز مبلغ نامعلومی را به مصرف رسانده است. این شورا در تمامی ولایات افغانستان ریاست دارد و برای برگرداندن جنگ‌جویان طالبان به زندگی عادی و ترک خشونت و جنگ در سراسر افغانستان که تروریستان حضور دارند، فعالیت می‌کند. افزون بر تشکیل رسمی شورای عالی صلح، صدها متنفذ محلی نیز با این شورا در ولایات مختلف و در عرصه‌های متفاوت درگیر کار اند و عملاً از چنین تشکیلی در دولت سود می‌برند.

افزون بر شورای عالی صلح، ارگ ریاست جمهوری و مشخصاً رییس جمهور تلاش‌های جداگانه‌ی چه در هماهنگی با شورای عالی صلح یا بدون هماهنگی با این شورا، انجام داده است. حامد کرزی، رییس جمهور پیشین، و اشرف غنی احمدزی، رییس جمهور برحال، هر دو از متحدان افغانستان و کشورهای ذی‌نفوذ منطقه و حتا علمای دین بارها خواسته‌اند که در تأمین صلح در افغانستان کمک کنند و از طالبان و حزب اسلامی دعوت کرده‌اند که به گفت‌وگوهای صلح بپیوندند.

با وجود این تلاش‌ها، طالبان هنوز در جنگ با حکومت اند و دامنه‌ی جنگ طالبان با حکومت افغانستان هر روز گسترده‌تر و دستاورد آن‌ها قابل تأمل‌تر گردیده است. در حالی که حکومت در پی مذاکره و صلح است، طالبان اما، هیچ اقدامی را در چند سال گذشته انجام نداده‌اند که نشان بدهد آن‌ها نیز علاقه‌مند صلح اند.

با این وجود، پرسش اساسی این است که از گفت‌وگوهای صلح چه می‌دانیم؟

در حالی که سال‌ها شورای عالی صلح فعالیت کرده و حکومت افغانستان همواره از گفت‌وگوهای صلح به‌عنوان برنامه‌های اصلی و مهم دولت یادآوری کرده، مردم بیشتر از این‌که «حکومت با طالبان در پی صلح است»، چیزی نمی‌دانند. تمام اطلاعات مردم از این‌که گفت‌وگوهای صلح چیست، چگونه انجام می‌شود، بر سر چه چیزی صلح می‌کنیم، فقط چند گزارش و خبر تکراری است که هر از گاهی مقامات دولتی یا شرکای بین‌المللی آن در رسانه‌ها مطرح می‌کنند.

ما آن‌چه از گفت‌وگوهای صلح شنیده‌ایم و می‌دانیم فقط خبرهایی است که رسانه‌ها از تحولات مربوط به گفت‌وگوهای صلح منتشر کرده‌اند. مثلاً ما بارها شنیده‌ایم که پاکستان قول همکاری داده است. ما شنیده‌ایم که حکومت افغانستان امیدوار به صلح است. ما شنیده‌ایم که رییس جمهور افغانستان از پاکستان خواست که در زمینه گفت‌وگوهای صلح همکاری صادقانه داشته باشد. ما شنیده‌ایم که آمریکا نیز از طالبان خواسته است که به روند صلح بپیوندند. ما شنیده‌ایم که هر طرف برای صلح شرایطی را گذاشته‌اند و در عین حال ما شنیده‌ایم که طالبان گفت‌وگوهای صلح را رد کرده و اعلام کرده‌اند که تا خروج نیروهای خارجی از افغانستان، مذاکره نمی‌کنند.

این‌ها اطلاعاتی است که مردم از گفت‌وگوهای صلح می‌دانند. هر چند که بعید می‌دانم که اکثریت مردم همین قدر اطلاعات را هم بدانند. این درحالی است که مردم قربانی جنگ اند و سالانه هزاران نفر از شهروندان بی‌گناه افغانستان در جنگ جاری کشته و زخمی می‌شوند. هم‌چنان که پیامد آشکار صلح و جنگ در افغانستان اولین تأثیر واقعی را بر زندگی شهروندان افغانستان می‌گذارد، این شهروندان از تلاش‌هایی که توسط حکومت و پاکستان در جریان است، بی‌خبر اند و نمی‌دانند که چه چیزی زیر نام «پروسه صلح» در حال معامله است.

مردم هر چند که نمی‌دانند جزئیات پروسه صلح چیست، اما مردم می‌دانند که طالبان بدون امتیاز و معامله به صلح راضی نخواهند شد. آن‌ها سال‌های سال جنگیده‌اند و بازهم می‌جنگند. در بسیاری از نقاط افغانستان به دلیل اشتباهات حکومت افغانستان و گماشتن افراد غیر مسئول و شایسته در کرسی‌های امنیتی، اداری و سیاسی طالبان قدرت‌مندتر از دولت نیز می‌باشند. پس آن‌ها بدون هیچ به صلح بر نمی‌گردند.

اگر طالبان بدون امتیاز گرفتن به صلح بر نمی‌گردند و در مذاکره نمی‌نشینند، حکومت چه چیزی را برای طالبان در نظر گرفته است که مردم از آن بی‌خبر اند؟ امتیازها و مشوق‌هایی که حکومت برای طالبان در نظر دارد، چیست؟ طالبان تا هنوز به گونه‌ی روشن از حکومت خواسته‌اند که نیروهای خارجی از افغانستان بیرون شوند (خواست غیرعملی)، شریعت اسلامی در افغانستان تطبیق شود و زندانیان شان از بند رها شوند. آیا حکومت نیز چنین می‌کند؟ این فقط پیش شرط‌های طالبان برای مذاکره است. خواست‌های آنان برای صلح هنوز روشن نیست. پذیریش این خواسته‌ها از سوی حکومت به معنای تسلیم شدن به طالبان و پشت کردن به مردم و قانون اساسی افغانستان است.

از این لحاظ، هر چند که تلاش‌های صلح جریان دارد، مردم در عین حالی که آرزوی صلح را دارند، نگران صلح نیز می‌باشند. این نگرانی ناشی از بی‌خبری آن‌هاست. مردم در جریان نیستند که حکومت برای طالبان چه چیزی را واگذار می‌کند. مردم پایه و اساس نظام مردم سالار و دموکراتیک اند. حاکمیت ملی از آن مردم افغانستان است. حکومت بر بنیاد قانون اساسی باید به مردم گزارش‌دِه باشد. مردم حق دارند بدانند که چه چیزی زیر پوست «تلاش‌های صلح» حکومت افغانستان جریان دارد. بر سر چه گفت‌وگو و تلاش می‌کنیم؟ چه را واگذار می‌کنیم؟ چه را می‌گیریم؟ دانستن این جزئیات حق مردم است؛ مردمی که بیشترین قربانی این جنگ بوده‌اند و بیشترین زجر را از امارات طالبان کشیده‌اند. زخم‌های ستم طالبان هنوز التیام نیافته‌اند.

مردم می‌ترسند از این‌که یک بار ناگهانی طالبان با ریش و شلاق شان بر شماری از کرسی‌های ولایات تکیه بزنند یا بر مقام وزارت و مسند پارلمان. مردم را بی‌خبر نگذارید، مردم حق دارند بدانند که پروسه صلح چیست؟